سماق گونهای از درختچههای گلدار و از خانواده گیاهانی به نام Anacardiaceae است. نام علمی آن Rhus coriaria است. بیش از ۲۰۰ گونه مختلف سماق وجود دارد که همگی از جنس Rhus هستند. با این حال، Rhus coriaria، گونهایست که اغلب بهعنوان داروی گیاهی و برای استفاده در غذا کشت میشود. میوههای تازه سماق را میتوان بهصورت چای دم کرد و از خواص سماق به این صورت بهره برد؛ اما اغلب آنها را خشک و پودر میکنند.
در طب کلنگر، از فواید سماق برای درمان انواع بیماریها، از آسم گرفته تا اسهال و سرماخوردگی استفاده میشود. همچنین گاهی اوقات بهعنوان یک ادرارآور طبیعی برای کمک به سمزدایی مورد استفاده قرار میگیرد. در طب سنتی ایران، از دیرباز سماق بهعنوان یک ضد چربی شناخته میشده است.
تمام خواص سماق که در طب سنتی و طب کلنگر به این ماده گیاهی نسبت داده میشود، با توجه به تجربه و دانش محدودی بوده است که طبیبان آن دوران نسبت به خواص مواد غذایی داشتند؛ اما امروزه دیگر چنین نیست.
با داشتن دستگاههای دقیق اندازهگیری و روشهای نوین در استخراج مواد تشکیلدهنده اقلام غذایی و دارویی، میتوانیم خواص سماق و دیگر مواد غذایی را از دریچهای نو بنگریم و مواد و تاثیراتی را در آنها تشخیص دهیم که شاید در گذشته کوچکترین اطلاعی در مورد آنها وجود نداشته است.
بر اساس مطالعات، سماق حاوی طیف وسیعی از ترکیبات شیمیایی با فعالیت آنتیاکسیدانی قوی، از جمله تاننها، آنتوسیانینها و فلاونوئیدهاست. آنتیاکسیدانها از سلولها در برابر آسیب محافظت میکنند و استرس اکسیداتیو را در بدن کاهش میدهند. مطالعات مختلف نشان داده که سماق دارای اثر مهار رادیکالهای آزاد است و از خواص سماق میتوان به اثر محافظتی در برابر آسیب کبدی اشاره کرد.
کارشناسان معتقدند که ترکیبات آنتیاکسیدانی ممکن است دلیل اصلی خواص سماق و پتانسیل درمانی وسیع آن باشد. از جمله دیگر فواید سماق، خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی آن است.
همچنین برخی تحقیقات نشان میدهد که سماق مقادیر کمی از چند ماده مغذی ضروری، شامل ویتامینهای C، B6، B1 و B2 دارد. با توجه به این فواید سماق، در ادامه به بررسی اثر این ماده شفابخش روی بیماریهای مختلف و درمان عفونتها میپردازیم.
خواص و فواید سلامتی سماق
۱.یک آنتی اکسیدان قدرتمند است:
سماق دارای آنتی اکسیدان های قوی است که با سلول های بدی مبارزه می کند و به سلول های سالم آسیب می رسانند.
با توجه به مطالعه ای علمی، آنتی اکسیدان ها با سلول های بدی که مسئول بیماری های قلبی، پیری زودرس، اختلالات شکم و بسیاری از رویداده ای ناگوار دیگر هستند مبارزه می کنند.
۲. سماق برای مبارزه با عفونت های قارچی:
در نتتجه تحقیقات علمی دیگر، معلوم شده است که سماق دارای خاصیت ضد قارچی موثر است. سماق قادر به مبارزه با آسپرژیلوس فلاووس (موثرترین سلول مضر)، به خصوص پاتوژن انسانی خواهد بود.
آسپرژیلوس فلاووس ممکن است که باعث عفونت ریه و تنگی نفس شود. شیمی درمانی یک درمان سرطان است که از داروها برای جلوگیری از رشد سلول های سرطانی استفاده می کند، یا با کشتن سلول ها یا با توقف آن ها از تقسیم کردن آن ها. این عفونت می تواند بسیاری از اعضا بدن از جمله ریه ها، قلب، کلیه ها و مغز را تحت تاثیر قرار دهد.
درد قفسه سینه، تب و درد مفاصل، شایع ترین نشانه های عفونت قارچی هستند.
۳. سماق برای مبارزه با میکروب:
براساس مطالعه ای که در سال ۲۰۱۰ در ترکیه انجام شد، سماق یک گیاه ضدمیکروبی می باشد. گفته می شود که گیاه سماق به عنوان یک دفاع جدی در برابر مواد مغذی کم مصرف به ویژه سالمونلا تیفیموریوم مورد استفاده قرار می گیرد.
این یک سلاح بسیار موثر علیه میکروب ها است، وقتی که به عنوان مخلوطی از سوماق و روغن آویشن به کار می رود.
۴. سماق مناسب برای دیابت:
مطالعات نشان داده اند که گیاه سماق در درمان دیابت و چاقی موثر است. طبق نتایج آزمایشگاهی، سماق یک آنتی اکسیدان قوی است که به کاهش کلسترول و قند خون کمک می کند.
۵. سماق ادرار آور است:
سماق دارای خواص ادرار اوری است بنابراین، مشاهده شده است که این یک گیاهی است که به حذف مواد سمی از بدن کمک می کند. برای دفع ادرار و التهاب دردناک و التهاب ناشی از التهاب مثانه استفاده می شود. در خاورمیانه، آب ترش سوماق یک گزینه رایج برای تسکین ناراحتی شکم استفاده می شود.
۶. سماق برای مبارزه با سرطان:
برخی مطالعات نشان داده اند که گیاه سماق دارای خواص ضد سرطانی است. اگر شما سیگاری هستید، ممکن است بتوانید خطر ابتلا به سرطان ریه را با استفاده از ترکیبی از شیمی درمانی و پرتو درمانی کاهش دهید.
محققان معتقدند که سرطان پستان از سلول های سالم در طول درمان محافظت می کند. در نتیجه، سوماق به عنوان یک عامل امیدبخش برای شیمی درمانی در نظر گرفته می شود.
۷. سماق برای مناسب برای سلامتی زنان:
عصاره سماق، چای سماق، پوست سماق به طور سنتی برای درمان بیماری های زنان به کار می رود. سماق نیز به صورت خارجی و موضعی در ترشحات شدید واژینال استفاده می شود.
به علاوه شیر مادر نیز افزایش می یابد. به درمان اختلالات قاعدگی، گرفتگی عضلات، سوختگی قاعدگی و درد با عمل کردن مثل استروژن کمک می کند.
۸. سماق برای جلوگیری از پوکی استخوان:
این یک بیماری شایع است که توسط استخوان های ضعیف و ترد ناشی از ریزش استخوان و افزایش خطر شکستگی مشخص می شود. خطر ابتلا به پوکی استخوان با افزایش سن بیشتر می شود, احتمال ابتلا به پوکی استخوان در استخوان ران, گردن و ستون فقرات کمری وجود دارد.
۹. چای سماق ضد التهاب است:
التهاب به عنوان عامل اغلب بیماری ها شناخته می شود و سماق نوعی ادویه ضد التهاب است که به مبارزه با اختلالات مختلف، سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می کند.
۱۰. سماق برای تسکین درد ماهیچه ای:
اگر از درد و ناراحتی مزمن ماهیچه ای رنج می برید, تغییر کابینه ادویه تان می تواند کمک کند. در واقع, یک مطالعه نشان داد که عصاره سماق از این گیاه می تواند به کاهش درد عضلانی در حین فعالیت هوازی در بزرگسالان سالم کمک می کند.